Հին Հունաստանի ամբողջ պատմությունը պայմանականորեն կիսվում է մի քանի ժամանակաշրջանի. Կրիտո-միկենյան (Մ.Թ.Ա. XXX-XX դդ.), հոմերոսյան (Մ.Թ.Ա. XI-IX դդ.), արխաիկ (Մ.Թ.Ա. VIII-VI դդ.), դասական (Մ.Թ.Ա. V-IV դդ.) և հելլենիստական (Մ.Թ.Ա. IV-I դդ.):
Հունաստանում ոսկի չկար, այն բերում էին Տասոս կղզից (Մակեդոնիա): Փոխարենը հույները շատ պղինձ ունեին, հատկապես Խալքիդա քաղաքում, որի անունը առաջացել է հունարեն պղինձ բառից: Հունաստանում արդյունահանվում էին նաև մի շարք այլ գունավոր մետաղներ: Աթենքում լեռնահանքային արդյունահանությունը զարգացվածության բարձր մակարդակի վրա էր. այնտեղ արտասովոր վարպետությամբ կարողանում էին թանկարժեք մետաղների նորանոր հանքավայրեր գտնել, հանքերի խորությունը հասնում էր մինչև 120 մետրի:
Հունական արվեստի համար արծաթից ավելի կարևոր էր կավը, որից պատրաստում էին աղյուսներ, բայց ավելի հաճախ` կերամիկա, այստեղ, ինչպես գիտենք, հույները գեղարվեստական մեծ ձեռբերումների են հասել: Եվ վերջապես բարձր էր գնահատվում քարը, ինչի շնորհիվ ժամանակի ընթացքում առաջացան հունական տաճարները, ճարտարապետության և քանդակագործության այլ հուշարձաններ:
Էգեյան ծովի շրջանում գոյություն ունեին երեք մշակութային համայնքներ, որ նաև փոխգործում էին միմյանց վրա: Դրանցից ամենահներից էին կրիտոյան կամ մինոյան համայնքը. կենտրոնը` Կրետե կղզում (3000-1200 թթ Մ.Թ.Ա.), կիկլադյանը` ծաղկում ապրեց կղզիների վրա և հելլեդյանը` հիմնականում Հունաստանում: Կրիտոյան մշակույթի արտացոլումը Հունաստանում եղել է միկենյան մշակույթը, որի այդչափ մեծ դերը հավանաբար ձևավորեցին Կրետեի արվեստագետները:
Արխաիկայի դարաշրջանում ձևավորվում են հին հունական համայնքի էթիկայի հիմնական գծերը, որի տարբերակիչ առանձնահատկությունը կոլեկտիվիզմի զգացողության ու ագոնիստիկայի միաձուլումն էր: Պոլիսի ձևավորումը որպես համայնքի հատուկ տեսակ, որ գալիս էր փոխարինելու “հերոսական” դարաշրջանի խարխուլ ասոցացիաները, կյանքի կոչեց նաև նոր, պոլիսային բարոյականությունը:
Այդ բարոյականության զարգացմանը խթանել է նաև պոլիսի զինվորական կազմակերպությունը: Քաղաքացու մեծագույն խիզախությունը իր պոլիսի պաշտպանությունն էր. “Քաղցր է կյանքը կորցնել հայրենիքի պաշտպանությանդ համար ընկած քաջերի կողքին”,- Սպարտայի պոետներից Տիրտեյի այս խոսքերը պարզ արտացոլում են այդ ժամանակաշրջանի մտածելակերպը` բնութագրելով հնագույն քաղաքակրթության գերակշռող արժեքների համակարգը:
Комментарии
Отправить комментарий